PROGRAM REHABILITACJI PO REKONSTRUKCJI WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO PRZEDNIEGO
Przygotowanie do rekonstrukcji ACL
- Uzyskanie pełnego, symetrycznego zakresu ruchu – szczególnie przeprostu
- Uzyskanie maksymalnej możliwej siły mięśniowej
- Nauka kokontrakcją i prawidłowego chodu
- Ćwiczenia propriocepcji
I grupa
Zastarzałe uszkodzenia (od 1 roku do 7 lat)
Odbudowa siły mięśni zginaczy
Profilaktyka konfliktu w stawie rzepkowo - udowym
II grupa
Świeże uszkodzenie ACL
Po świeżym urazie skrętnym 4 tygodnie chodzenie o kulach – jeżeli jest pełen wyprost od 2 - go tygodnia można rozpocząć częściowe obciążanie.
Program po rekonstrukcji
0 - 2 tyg. - orteza 0°
2 - 3 tyg. – orteza 0-60°
3 - 4 tyg. - orteza 0-90°
0 - 2 tygodnie
W okresie pooperacyjnym przez co najmniej 2 tygodnie postępujemy zgodnie z zasadą PRICE MM:
Protection - Odciążenie
Rest - Odpoczynek
Ice - Lód
Compression - Ucisk
Elevation - Elewacja
Meticiation - Farmakoterapia
Modalities – Fizykoterapia
Kończyna operowana powinna być odciążona za pomocą kul łokciowych, chodzenie i przebywanie w pozycji pionowej powinno trwać maksymalnie 2 godziny w ciągu całego dnia. Pacjent powinien przykładać zimny kompres – Cold Pack na operowany staw co 2 godziny na 20 minut. W przypadku rozległych krwiaków i obrzęków pacjent powinien nosić odpowiednio dobrane i dopasowane rajstopy lub pończochy uciskowe. Kończyna operowana powinna być w ciągu dnia uniesiona tak, aby kolano znajdowało się powyżej biodra a stopa powyżej kolana. W okresie pooperacyjnym pacjent powinien przyjmować przepisane przez lekarza prowadzącego leki. W ramach potrzeb podczas rehabilitacji powinny być stosowane zabiegi fizykoterapii usprawniające i przyspieszające proces gojenia się tkanek.
Zgięcie: 90°
Wyprost: 0°
Orteza 0°
- Kule, obciążanie do granicy bólu i nauka chodu z kokontrakcją
- Orteza zablokowana w wyproście też w nocy!!!
- Mobilizacja rzepki
- ruchy bierne i samowspomagane zgięcia i wyprostu do granicy bólu
- rozciąganie łydki z paskiem z wałkiem pod udem – w lekkim zgięciu kolana (aby oszczędzać miejsce pobrania przeszczepu)
- otwarty łańcuch kinematyczny (OKC) – izometryczne utrzymanie w wyproście z kokontrakcją (jeżeli jest pełen wyprost, ruch bezbolesny i kontrola w wyproście), ćwiczenia mięśni przywodzicieli
- wszystkie ruchy i ćwiczenia w zakresie bezbólowym !!!
- zamknięty łańcuch kinematyczny (CKC) – wzmacnianie mięśnia VMO
- masaż przedniej i tylniej grupy mięśni uda
- masaż kostką lodu miejsca pobrania
- elektrostymulacja mięśnia VMO
- chłodzenie – Cold Pack
- leki przeciwbólowe (nie przeciwzapalne bo hamują proces gojenia się tkanek)
- fizykoterapia według potrzeb
- do 4-tego tygodnia kule z częściowym, stopniowym obciążaniem
- ortezę nosimy 2 - 4 tygodnie, zdejmujemy kiedy nie ma wysięku, jest symetryczny, pełny wyprost, dobra praca mięśni, umiejętność uniesienia wyprostowanej kończyny z kokontrakcją
Zalecenia domowe:
- utrzymywanie kończyny wyprostowanej i uniesionej powyżej poziomu biodra większość czasu- do granicy bólu - elewacja
- chłodzenie co dwie godziny 10 minut
- napięcia izometryczne mięśnia czworogłowego
- ćwiczenia zakresu ruchomości
- do 4 tygodnia bez prowadzenia samochodu
- do 4 tygodnia chodzenie z obciążeniem do granicy bólu do 2 godzin dziennie
- do 8 tygodnia wchodzenie po schodach krokiem dostawnym
2 - 6 tydzień
Zgięcie:
2-4 tygodni 90-120°
4-8 tygodni – pełne zgięcie
Orteza 0 – 60°, 0 - 90°
- jeśli lekarz nie zaleci inaczej chodzenie bez kul i bez ortezy, orteza do 6 tygodnia na noc
- Jeśli dobra kontrola mięśniowa stopniowe odstawianie kul
- Ćwiczenia bierne zgięcia i wyprostu
- Ćwiczenia samowspomagane, czynne i prowadzone
- Ćwiczenia zginaczy w OKC (koncentrycznie i ekscentrycznie) bez obciążenia,
- do pełnego wyprostu (bez przeprostu), też z nogami poza leżanką
- Ćwiczenia unoszenia wyprostowanej kończyny
- Ćwiczenia mięśni przywodzicieli
- Ćwiczenia mięśni odwodzicieli
- Profilaktyka dolegliwości SRU (mobilizacja rzepki, ćw. przywodzicieli, stymulacja VMO, stretching, w tym rozciąganie przywodzicieli od 4 tygodnia)
- Rower, kiedy zgięcie ≥110° (i bez szwów!!!)
- masaż tylnej grupy mięśni uda
- stretching (zginacze bez wałka)
- ćwiczenia w wodzie
- nauka stania na jednej nodze w wyproście kolana na niestabilnym podłożu ze stopniowaniem trudności ćwiczenia
- miniprzysiady z kokontrakcją obunóż
- miniprzysiady z kokontrakcją jednonóż
- ćwiczenia propriocepcji na beretach
- ćwiczenia pośladków na prostych i ugiętych nogach (na piętach) na piłce
- rower stacjonarny z większym obciążeniem, także jednonóż
- 3 - 4 tydzień – bieżnia do 5 MET
- wypady na wprost i deskorolka jeśli jest dobra kontrola w wyproście
- wspięcia na palce w wyproście stawów kolanowych
6-12 tygodni
- modyfikacja ćwiczeń z poprzedniego okresu-zwiększamy dynamikę!
- od 6-go tygodnia dążymy do czynnego przeprostu
- ćwiczenia hamowania na deskorolce z kokontrakcją
- wypady na wprost
- stanie na zgiętej nodze z kokontrakcją (też z wymachami)
- rower stacjonarny – trening wytrzymałościowy
- pływanie kraulem z krótkimi płetwami
- miniprzysiady jednonóż z kokontrakcją
- podskoki na batucie od 8 tyg.
12-16 tygodni
- trening na siłowni
- rower (i niektóre inne sporty np. rolki) w terenie
- biegi na bieżni (7-9 MET)
powyżej 16 tygodnia
- kontynuacja ćwiczeń z poprzedniego okresu
- skakanka na miękkim podłożu
- lekki bieg po miękkim podłożu
- stopniowo zaawansowane elementy prorecepcji i SSR
UWAGA:
Powyższy program rehabilitacji jest jedynie ogólną instrukcją; od wskazanych wytycznych może istnieć wiele odstępstw.
Rehabilitacja jest zawsze dostosowana indywidualnie do stanu zdrowia oraz potrzeb pacjenta i musi odbywać się pod nadzorem rehabilitanta. Przebieg rehabilitacji musi być zgodny z zaleceniami lekarza prowadzącego.
Powyższy program rehabilitacji jest jedynie ogólną instrukcją; od wskazanych wytycznych może istnieć wiele odstępstw.
Rehabilitacja jest zawsze dostosowana indywidualnie do stanu zdrowia oraz potrzeb pacjenta i musi odbywać się pod nadzorem rehabilitanta. Przebieg rehabilitacji musi być zgodny z zaleceniami lekarza prowadzącego.